Maschitos

Një nga karakteristikat e komunës së Maschito-s është përdorimi i gjuhës shqipe që dominon në të folurën e përditshme, në thënie, në fjalë të urta dhe vjersha, një tipar dallues edhe në fëmijët e vegjël.

Kujtimi i ardhjes së popujve shqiptarë në territorin e Maschitos, rreth shekullit të 15, mbizotëron në traditat dhe në disa ngjarje kyçe të vendit, siç ndodh me rastin e "Retnes", një rishfaqje historike e përplasjeve midis grupet etnike që themeluan Maschito-n: grekët koroneanë dhe shqiptaro-shkodranët.

Gjergj Kastriot Skënderbeu është një emër i përsëritur në sheshe dhe monumente të Maschitos, si për shembull një nga shatërvanët kryesorë të qytetit. Në epokën romake ishte një kështjellë ushtarake, më pas e shkatërruar nga tërmeti, fshati u themelua në 1467 nën Ferdinandin e Aragonit, i cili mori mbështetjen e heroit kombëtar shqiptar Gjergj Kastriot Skënderbeu, i cili i dërgoi trupa për të luftuar anzhuinët dhe të cilit iu dedikua monumenti madhështor me gur të bardhë i ndërtuar në 1879.

Ndër rrugicat e ngushta dhe tërheqëse të Maschito-s mund të zbuloni qoshet më emocionuese të qytetit arbëreshë, në të cilin ndërtesat historike dhe shatërvanët janë një trashëgimi me interes historik dhe artistik.

Trashëgimia artistike fetare e Maschito-s

Kishat e Maschito-s kanë arkitekturë të veçantë, që lidhen me valët migratore të shqiptarëve, dhe ruajnë vepra artistike të rëndësishme.

Kisha Caroseno (Karoseno), e ndërtuar nga grekët shqiptarë të Koronës, ruan një afresk shumë të vlefshëm të Shën Marisë me fëmijën Jesus (1558), i cili doli në dritë gjatë punimeve restauruese të kishës në vitin 1930.

Kisha mëmë e Sant'Elias, Shenjtori mbrojtës i Maschito-s, është ndërtuar në vitin 1698 nga shqiptarët dhe përmban dy piktura vaji të shekullit të 16-të, si dhe pikturën e "Shën Marisë me shtatë pëlhura”, e adhuruar nga popullata sepse konsiderohej si mrekulli. Kisha është zbukuruar gjithashtu me dekorime dhe piktura nga Domenico Pennino dhe dy piktura të mëdha që i atribuohen Giovanni Battista Caracciolo të Napolit (1570-1637).

E denjë për një vizitë është kisha e Purgatorit ose e “Madonna del Rosario” e cila ruan një pikturë të Mërisë së Kostandinopojës që rrjedh nga kapelja me të njëjtin emër e cila u rrënua. Data e ndërtimit të kishës kushtuar Virgjëreshës Më të Shenjtë së Pompeit është e panjohur, por sipas disa burimeve jo të konfirmuar mundet të datojë që në vitet e para të themelimit të Maschitos.

Shijet e Maschitos

Në Maschito nuk mund të qëndroni indiferentë ndaj aromës së produkteve të pjekura, nga buka e shkëlqyer, tek taralli dhe biskotat e përgatitura sipas një metode tradicionale të përpunimit të transmetuar nga brezi në brez.

Origjinale dhe të shijshme janë pjatat tipike të kulturës shqiptare si “tumaz ma druda”, jufka me thërrime buke dhe arra, të përgatitura posaçërisht ditën e Palmave dhe më pas “laganella” me qumësht, sheqer dhe kanellë dhe gjithashtu "rictell cu lu gallucc të mbushura", makarona me formë tipike të mbushura me të brendeshme dhe mish gjeli, thërrime buke dhe sheqer, e përgatitur në ditën e Santa Elia, festës patronale.

“Cauciungiëll cu la ricotta”, ravioli me gjizë, janë gjithashtu të shkëlqyera. Nuk duhet humbur edhe pjatat e dyta, si “senapiello”, perime të skuqura me skumbri, të përgatitura në prag të Krishtlindjeve dhe “Khmigl”, kërmijtë me salcë domate dhe rigon. Ëmbëlsirat e shijshme si “jastëkë” me reçel dhe gështenja dhe ëmbëlsira puding i zi.

Vera ekselente në Maschito është Aglianico del Vulture Doc.